Rapport: Bevraging bij scholieren over de heropstart van de lessen

Wij, de Vlaamse Scholierenkoepel, verspreidden in de week van 4 mei een online bevraging bij  scholieren uit het secundair onderwijs over wat zij ervan vinden binnenkort terug naar school te gaan, of niet meer naar school te kunnen gaan. In deze eerste bevraging focussen we op het veiligheidsgevoel en de voorgestelde maatregelen. We bereikten in totaal 1626 leerlingen van alle leerjaren, maar vooral van de derde graad (45%). De meeste respondenten komen uit het aso (63%). 17% volgt les in een tso-richting, 8% komt uit het bso, 8% zit in de eerste graad en 3% in het kso. 

Belangrijkste conclusies

We hopen dat scholen alles op alles zetten zodat scholieren goed onthaald worden op de tweede “eerste schooldag” van dit jaar. Met aandacht voor het mentaal welbevinden en kansen voor veilige sociale verbinding. Betrek de leerlingen ook bij snelle tussentijdse evaluaties en maak op basis daarvan de juiste beslissingen. De examens zijn voor veel leerlingen een bron van onzekerheid en stress. Omdat de minister de keuze bij de scholen legt, vragen wij hen om snel duidelijkheid te geven over het doorgaan van de examens. 

1. De helft van de bevraagde leerlingen wilt graag terug naar school. Ze missen hun vrienden en verkiezen contactonderwijs. Vooral de leerlingen in de eerste graad, het bso en het kso hebben veel zin om terug naar school te gaan. De leerlingen die zich niet veilig voelen, hebben ook geen zin om terug naar school te gaan. Veel leerlingen geven aan dat ze bang zijn om besmet te worden en afstandsonderwijs verkiezen. 
2. Ongeveer een derde van de leerlingen voelt zich veilig en ongeveer een derde onveilig. De anderen geven aan niet te weten hoe ze zich voelen. Van de door de overheid opgelegde maatregelen draagt vooral het verplicht handen wassen op school bij tot het veiligheidsgevoel. Leerlingen vragen vooral duidelijke communicatie zodat ze goed weten waar ze aan toe zijn.
3. 77% van de bevraagde leerlingen kreeg tot nu de kans om feedback te geven op het afstandsonderwijs op de school. 92% van de leerlingen kreeg de voorbije twee weken minstens één keer de vraag van een leerkracht hoe het met hen ging. 13% sprak in die periode geen enkele keer met de klasgroep.
4. De groep scholieren die de bus naar school neemt, daalt in onze steekproef van 43% (3 per 7) naar 25% (1 per 4). De auto en de fiets worden als alternatief populairder.
5. Een kwart van de leerlingen vraagt - als antwoord op de open vraag ‘wat wil jij nog aan de minister zeggen?’ - om snel duidelijkheid over de examens te geven. Veel leerlingen vragen ook om geen examens te organiseren. De angst voor de kloof tussen het examen en de leerachterstand en het beperkte onderwijs dat ze krijgen, is daarvoor de voornaamste reden. Veel leerlingen melden stress door de gedachte aan examens dit schooljaar. 

We lanceren vandaag een tweede enquête via dezelfde link www.scholierenkoepel.be/bevraging die peilt naar de meningen van de scholieren over afstandsonderwijs, het onthaal voor wie terug naar school gaat, het einde van het schooljaar en de voorlopige plannen met de zomerscholen. 

Rapport

Voelen leerlingen zich veilig bij het idee terug naar school te gaan?

De meningen zijn hierover verdeeld. Ongeveer een derde van de leerlingen voelt zich veilig en ongeveer een derde onveilig, de anderen weten het niet. Van de door de overheid voorgestelde maatregelen draagt vooral het verplicht handen wassen op school bij tot het veiligheidsgevoel. Leerlingen vragen ook om duidelijkere communicatie. 

“Informeer ons over examens en wanneer we lessen gaan hebben. Ik kan niet tegen onzekerheid. Als ik dat weet, kan ik me erop voorbereiden en voel ik me veiliger.”

37% voelt zich een beetje tot heel onveilig bij het idee terug naar school te moeten. 27% is onzeker. 36% voelt zich een beetje tot heel veilig. De groep leerlingen in de eerste graad heeft het grootste aandeel leerlingen die zich (heel) veilig voelt: 47%. 

We vroegen in hoeverre de maatregelen wel/niet bijdragen tot het veiligheidsgevoel van de leerlingen. 

• handen wassen: 78% voelt zich daardoor een beetje tot veel veiliger
• verplichte mondmaskers: 72%
• maar enkele dagen naar school en niet alle leerlingen tegelijkertijd: 71%
• voldoende plaats op de speelplaats door gespreide pauzes: 70%
• vaste plaatsen, in een vast lokaal met een vaste groep leerlingen: 69%
• een verplichte analyse: 68%
• lunch in de klas: 60%
• maximaal 14 leerlingen per klas: 58%

Heel wat leerlingen geven aan dat enkel de verderzetting van het afstandsonderwijs en het niet terugkeren naar de school echt voor een veiligheidsgevoel zou zorgen. 

“Laat online onderwijs en lessen doorgaan tot einde van dit schooljaar. Deze laatste anderhalve maand school is relatief niet veel en weegt niet genoeg door om een risico te nemen om iedereen weer onnodig naar school te sturen. Het risico is groter dan wat het opbrengt.”

Willen leerlingen terug naar school?

De helft van de leerlingen wilt graag terug naar school. Ze missen hun vrienden en verkiezen contactonderwijs. Vooral de leerlingen in de eerste graad, het bso en het kso hebben veel zin om terug naar school te gaan. De leerlingen die geen zin hebben, voelen zich ook niet veilig. Veel leerlingen geven aan dat ze bang zijn om besmet te worden en afstandsonderwijs verkiezen. 

50% van de leerlingen heeft (veel) zin om terug naar school te gaan. Vooral de leerlingen in de eerste graad (60%) en het kso (67%) staan te springen. In het bso zit een grotere groep leerlingen met veel zin heeft om terug naar school te gaan (38%) in vergelijking tot de aso-groep (22%). 

Er is grote correlatie tussen ‘zin hebben om naar school te gaan’ en ‘zich veilig voelen’. 80% van de leerlingen die geen zin hebben naar school te gaan voelt zich onveilig bij de gedachte. Van de groep die wel zin heeft, geeft 71% aan zich veilig (genoeg ) te voelen. 

De meest genoemde redenen waarom leerlingen terug naar school willen; zijn het sociaal contact met vrienden en de meerwaarde van contactonderwijs. Een aantal leerlingen geven ook aan dat ze hun jaar goed willen kunnen afsluiten met hun klasgenoten. 

“Ik wil weer interactie met leerkrachten en klasgenoten, daar leer ik het meest van. Daarnaast wil ik toch het middelbaar eindigen op de schoolbanken en niet achter een computerscherm.”

“Ik mis de sfeer van op school, mijn vrienden, de activiteiten. Het is ook veel moeilijker om thuis alles zelf te doen. Leerkrachten leggen alles veel beter uit dus ik zou graag les willen krijgen.”

De meest genoemde redenen waarom leerlingen niet terug naar school willen; zijn angst voor besmetting en een voorkeur voor afstandsonderwijs. Leerlingen geven ook aan dat de heropstart van de lessen stress zal veroorzaken, omdat ze veel zullen moeten inhalen en er toetsen en examens zullen volgen. Een aantal leerlingen geven ook aan dat school met de vele maatregelen onaangenaam en moeilijk zal zijn.

“Ik ben al gewend geraakt aan deze studievorm. Ik denk dat alles nog veel ingewikkelder zal worden als we naar school mogen gaan, maar met een halve klas per keer samenzitten en andere dingen te zien krijgen. Ook is er dan weer meer kans op besmetting waar ik enorm bang voor ben. Ik zou graag hebben dat alles eerst opgelost is met corona voordat we weer naar school kunnen gaan. Ook weet ik niet goed wat er met de examens zal gebeuren als we weer naar school gaan. We zullen er krijgen, maar we hebben de leerstof dan amper gezien en begrijpen er niks van.

“Ik denk dat we het risico niet meer moeten gaan nemen om dit jaar nog na school te gaan voor die paar weken. Ik denk dat het totaal niet meer leuk gaat zijn op school door al die maatregelen enz. Online les is veel fijner en handiger.”

Hoe gaat het met de scholieren? 

56% van de leerlingen werd meerdere keren gevraagd hoe het met hen ging, en dat in alle onderwijsvormen. 10% bijna elke dag. 8% kreeg die vraag geen enkele keer. 

26% spreekt bijna dagelijks met de eigen klasgroep. 45% heeft de voorbije twee weken meerdere keren met de klasgroep gesproken. 13% van de leerlingen heeft geen enkele keer met de klasgroep gesproken de voorbije twee weken. 

41% van de leerlingen heeft meerdere keren de vraag gekregen wat ze van het afstandsonderwijs vinden. 31% kreeg die vraag één keer de laatste twee weken. 23% kreeg die vraag geen enkele keer in de laatste twee weken. 

Hoe moet het nu verder?

De groep scholieren die de bus naar school gaat nemen, daalt van 43% naar 25%. Autogebruik stijgt van 22% naar 30% en fietsgebruik van 40% naar 48%. De leerlingen die met de trein naar school gaan, zouden dat blijven doen. Leerlingen konden meerdere vervoersmiddelen aanduiden.

Een kwart van de leerlingen vraagt om duidelijk en snel over te communiceren over de examens. Een grote groep vraagt om geen examens te organiseren. De angst voor de kloof tussen het examen en de leerachterstand en het beperkte onderwijs die ze krijgen, is daarvoor de voornaamste reden. Veel leerlingen melden stress door de gedachte aan examens dit schooljaar.

“Examens zorgen voor veel stress die momenteel al hoger dan gemiddeld ligt voor de meesten. Ook zijn er nu andere kopzorgen die leerlingen hebben zoals de zorg aan hun grootouders, boodschappen doen, …”

“Ik en vele leeftijdsgenoten vinden nu nog examens geven geen goed idee. Met al de geziene leerstof via pre-teaching die nog eens gezien moet worden in de les hebben we bijna geen tijd om ons nog voldoende te kunnen voorbereiden als alle examens door zouden gaan.”

In onze volgende bevraging - via www.scholierenkoepel.be/bevraging - gaan we verder in op hoe leerlingen kijken naar het afstandsonderwijs dat ze krijgen, hoe ze het einde van het schooljaar zien en hoeveel scholieren er ondertussen al duidelijkheid hebben over hun evaluatie.