Rapport bevraging: hoe blikken leerlingen terug en vooruit na dit schooljaar?

Tussen 11 en 25 mei vertelden 5952 leerlingen via een vragenlijst van de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) hoe zij de laatste weken van het schooljaar hebben ervaren, en hoe ze vooruitblikken naar de start van volgend schooljaar. Hieronder vatten we de belangrijkste conclusies samen. 

Maak tijd voor verbinding, met leuke activiteiten op en buiten school

Scholieren hebben de leuke activiteiten op en buiten de school enorm gemist dit jaar. De grote meerderheid van de bevraagde scholieren (85%) vindt het erg belangrijk dat ze het jaar kunnen afsluiten door minstens één leuke, fysieke activiteit met de klas. Maar ongeveer de helft van de leerlingen is niet overtuigd dat dat echt zal kunnen doorgaan. En hoewel bijna de helft van de leerlingen aangeeft dat hun school wel haar best deed om er toch een leuk schooljaar van te maken, vindt een meerderheid van de bevraagde scholieren (69%) dat ze dit jaar door corona geen enkele leuke activiteit met hun klas hebben gedaan. 

Minder uitstappen buiten de school, en minder leuke activiteiten op school komen dan ook sterk naar voren als we scholieren vragen welke irritante coronamaatregelen ze zeker weg willen op 1 september. 

We hopen dat elke leerling de kans krijgt om op een leuke manier afscheid te nemen van dit schooljaar. Creeër volgend schooljaar voldoende ruimte in het programma voor leuke en verbindende activiteiten, op en buiten de school. We vragen aan de minister om hier een prioriteit van te maken bij versoepelingen, en om zeker niet terug te draaien wat nu kan.

Betrek leerlingen bij het schoolgebeuren

Hoe er een leuk, nieuw schooljaar van te maken? Dat bedenk je best met scholieren zelf, want inspraak werkt! We zien dat de mate van inspraak bij leerlingen sterk correleert met hun tevredenheid over de inspanning van de scholen. Leerlingen die zich sterk betrokken voelen bij de invulling van het schooljaar zijn het er vaker mee eens dat hun school haar best deed om er een leuk schooljaar van te maken.

Diezelfde trend zien we terugkomen als het gaat over de betrokkenheid bij de maatregelen op school. De leerlingen die bevraagd zijn geweest over de coronamaatregelen op school, zijn positiever over het eigen begrip van de maatregelen en zijn vaker blij dat de scholen open bleven. Helaas geeft slechts 22% van de bevraagde scholieren op het einde van dit schooljaar aan dat de school hen daarover bevraagd heeft. Een meerderheid van 62% geeft aan dat dat niet het geval was. 

Ook in crisistijden willen leerlingen mee weten, denken, beslissen en doen. Erken de meerwaarde van de ervaringen en ideeën van leerlingen, en benut ze om ook volgend schooljaar samen met leerlingen beter te maken. 

Eerste graad en zesdejaars vaakst tevreden, vijfdejaars heel wat minder 

Jongere leerlingen zijn het vaakst positief over het voorbije jaar. Zo vindt 72% van de eerstejaars bijvoorbeeld dat de school haar best deed om er toch een leuk jaar van te maken. Dat aandeel daalt naarmate leerlingen ouder worden en bereikt een dieptepunt in het vijfde jaar, waar slechts 36% het nog eens is met de stelling. Opvallend is de lichte stijging die zich voordoet bij de groep zesdejaars. Daar vindt 52% dat de school wel haar best deed. Die trend in de cijfers zien we bij meerdere stellingen over welbevinden en leuke activiteiten op school terugkomen. De extra aandacht en inspanningen voor belangrijke schakelmomenten zoals de eerste graad, en het zesde jaar lijken geloond hebben.  

De keerzijde: vijfdejaars evalueren dit schooljaar opvallend vaker negatief. In hun positie als ‘voorlaatstejaars’ zijn ze niet alleen het minst vaak tevreden over de inspanningen van de school om er een leuk jaar van te maken, ze zijn er ook minder vaak van overtuigd dat ze het jaar op een leuke manier zullen kunnen afsluiten, en ze geven vaker aan dat het dit jaar moeilijker was om vrienden te maken. Ze ervaren de impact van corona ook het sterkst, maar liefst 60% geeft aan dat de punten slechter zijn door corona. En de onzekerheid over de eigen slaagkansen is er ook het grootst. 

We zijn blij dat de extra inspanningen voor de jongste en oudste leerlingen geloond hebben. We merken ook dat de andere leerlingen die zorg hebben gemist. In het bijzonder de vijfdejaars, hadden een zwaar jaar.

Mondmaskers als meest irritante maatregel

Zijn scholieren de mondmaskers in de klas al zo gewend dat ze het niet eens meer opmerken? Toch niet, nee. Het mondmasker blijft een grote ergernis. Het is de maatregel die het vaakst op nummer 1 als meest irritante maatregel wordt gezet (1253 keer). In totaal wordt de maatregel 2234 keer in de top 3 gezet. 

Dit jaar waren mondmaskerpauzes op scholen welkom geweest. We vragen de minister om voor volgend schooljaar op tijd te evalueren in welke contexten het dragen van een mondmasker op school nog nodig is. 

Elke leerling heeft recht op een faire evaluatie

Een meerderheid van de scholieren (63%) legt op dit moment nog voor alle vakken een examen af. Of scholieren dat zelf een goede zaak vinden? Iets meer dan de helft geeft in mei aan dat ze vinden dat alle examens in juni geannuleerd moesten worden en dat iedereen dit jaar een a-attest zou moeten krijgen.

59% van de bevraagde leerlingen die dit jaar nog examens zullen afleggen, vindt dan ook niet dat ze daar even goed op voorbereid zijn als andere jaren. En ongeveer de helft denkt dat corona een negatieve impact heeft op de resultaten.

Ook dit jaar was het geen normaal schooljaar, en dat is duidelijk voelbaar voor scholieren. We vragen opnieuw om fair te evalueren op basis van alle gegevens die beschikbaar zijn, en voorzichtig te zijn met bijkomende proeven en taken. Informeer duidelijk over de evaluatie, en betrek leerlingen zelf bij grote beslissingen over volgend schooljaar.

In de zomer ook naar school?

De meeste leerlingen kennen het aanbod van zomerscholen in hun buurt niet, een kleine minderheid van de scholieren (10%) geeft aan dat het hen een leuke manier lijkt om wat leerstof in te halen en 24% zegt dat ze zouden gaan als ze zelf leerachterstand hadden. 

Opvallend is wel dat 10% zich in mei door de school of door een leerkracht onder druk gezet voelt om in de vakantie naar een zomerschool te gaan. Leerlingen in het bso ervaren die druk iets vaker (17%) dan anderen (7% aso, 13% tso). 

Voor de Vlaamse Scholierenkoepel, moet leervertraging maximaal op school, binnen de schooluren worden bijgewerkt. Zorgen dat iedereen mee is, dat blijft een essentiële taak van het onderwijs zelf. Een taak die niet kan worden uitbesteed, laat staan dat leerlingen onder druk gezet worden worden om zich tijdens de zomer te gaan bijspijkeren. Elke jongere heeft recht op vrije tijd.

Geen draagvlak voor een kortere zomervakantie

Wij vroegen aan de scholieren die niet afstuderen wat zij ervan zouden vinden als de zomervakantie vanaf volgend jaar ingekort wordt tot zes weken, en in ruil het herfst- en krokusverlof beide worden verlengd naar twee weken. Na het lezen van de belangrijkste argumenten van de voor- en tegenstanders van zo’n aanpassing van de vakanties, vindt 64% van de scholieren dat een slecht idee. 20% zou dat wel zien zitten, 16% onthoudt zich.

We concluderen dat er op dit moment geen breed draagvlak is bij scholieren om de schoolvakanties te herzien. 

Wie deed mee? 

5952 leerlingen vulden de bevraging in tussen 11 en 25 mei, waarvan 3920 leerlingen de volledige bevraging doorliepen. 

2915 leerlingen uit het aso vulden de bevraging in, 1118 uit tso, 384 bso, en 800 uit de 1ste graad a-stroom. Vooral leerlingen van de tweede en de derde graad vulden de bevraging in, waarbij het vierde en het vijfde jaar goed zijn voor bijna de helft van de antwoorden. 

Benieuwd naar alle resultaten? Lees hier het volledige rapport!