Recepten tegen stress
Naar aanleiding van de resultaten uit onze peiling over stress op school, brouwden deelnemers van het Scholierencongres in maart 2017 aan 32 recepten voor scholen.
Wanneer je een leerkracht aanneemt weet je natuurlijk nooit helemaal zeker of de persoon in kwestie een goede band gaat kunnen opbouwen met de leerlingen. Een proefles kan al veel duidelijkheid scheppen, en zo krijg je ook meteen de mening van de doelgroep. Of waarom leerlingen niet meteen betrekken bij het sollicitatiegesprek? Wees creatief!
Elke leerkracht als leerlingencoach
Dat een leerkracht zijn vak door en door kent, vindt iedereen niet meer dan logisch. Maar nog crucialer is hoe ze omgaan met jongeren. Dat is een vaardigheid die kan aangeleerd worden en die de focus zou moeten zijn van elke lerarenopleiding.
Of je nu een online een pizza bestelt of je deelneemt aan een studiedag ... altijd word je om je mening gevraagd om de dienstverlening nadien nog beter te maken. Dat is ook perfect mogelijk in de klas, zeggen leerlingen! Scholen kunnen de feedback die leerlingen aan hun leerkrachten geven daarna dan gebruiken in hun personeelsbeleid.
Leerlingen schatten leerstof in
Bezorg iedere leerling aan het begin van het schooljaar een beknopt overzicht van de leerstof van dat jaar. laat hen dan al meteen inschatten welke blokken hen super of net minder interessant lijken. Doorheen het schooljaar kan je als leerkracht dan afwisseling voorzien tussen interessante en als minder interessant beoordeelde delen. Op delen die leerlingen als interessant beoordelen kan je dieper ingaan, voor wat minder interessant bevonden werd weet je dat je extra inspanningen moet leveren om de leerlingen toch te boeien.
Elke leerling in de juiste studierichting, wie kan daar nu tegen zijn? leerlingaantallen even voor wat ze zijn, en zorg ervoor dat leerlingen echt weten waarvoor ze kiezen. Een studierichtingenbeurs op schoolniveau (maar waarom ook niet met alle scholen van de stad of regio samen?) zorgt ervoor dat leerlingen alle info krijgen die ze nodig hebben om goed te kiezen. Laat leerlingen die de richting volgen zelf aan het woord en laat toekomstige leerlingen ter plekke dingen uitproberen.
Geen Griffendoer- of Huffelpuf-toestanden, maar binnen dezelfde richting kunnen oudere en jongere leerlingen die dezelfde richting volgen wel een soort familie vormen. Breng hen daarom met elkaar in contact en laat oudere leerlingen een mentor worden voor jongere studiegenoten. Die wisselwerking is leerrijk en nuttig voor beide partijen: jongere leerlingen voelen zich gesteund, oudere leerlingen voelen zich gewaardeerd.
Neem als leerkracht de tijd gewoon eens met leerlingen te praten. Over hun voortgang op school, maar ook over hoe ze zich voelen. Zoek een goed evenwicht tussen de scholier als lerende en de scholier als mens. Geef leerlingen de kans om zelf aan te geven welke extra begeleiding ze nog missen en hoe ze hier aan willen werken. Zoek samen naar de beste oplossingen.
Door regelmatig een momentje met de hele klas samen te zitten om te babbelen over school en de sfeer in de klas, verdwijnen opgekropte frustraties naar de achtergrond. Tegelijkertijd is dat ook het ideale moment waarop de leerkracht zijn bezorgdheden, maar ook zijn complimenten, ten opzichte van de klas kan uiten. Een must voor een positieve sfeer!
Het is belangrijk dat leerlingen de leerstof beheersen, maar er is meer dan één manier na te gaan of dat het geval is. Laat daarom leerlingen aantonen dat ze mee zijn door hun eigen manier van evaluatie te kiezen. Maken ze er graag een presentatie over? Goed. Verwerken ze het liefst in een zelfgecomponeerd liedje? Perfect. Of deze keer toch liever een traditioneel schriftelijk of mondeling examen? Ook prima!
‘Een week niets uitstellen’, laat dat een opdracht voor de hele klas zijn. Door leerlingen er zelf acties rond te laten bedenken, gaan ze op verschillende manieren nadenken over uitstelgedrag: de psychologische theorieën die er rond bestaan, trucjes om het te bestrijden, TED-talks rond het onderwerp ...
Uitstelgedrag? Ervaringen delen mag
Het stelt je als leerling gerust als je weet dat je niet de enige bent die wel eens iets uitstelt. Online met klas- of schoolgenoten ervaringen kunnen delen over uitstellen kan helpen. Een discussiebord op Smartschool, leerlingen die vlogs of blogs bijhouden … het kunnen allemaal inspiratiebronnen zijn om er ook tijdens de lessen gemakkelijker over te praten. Probeer met de hele school de ervaringen van de leerlingen en de bestaande wetenschappelijke kennis rond het fenomeen te combineren. Zo komen jullie samen misschien wel tot een aantal sterke initiatieven die uitstelgedrag kunnen bestrijden.
Leerlingen die om financiële redenen niet deel kunnen nemen aan bepaalde schoolactiviteiten… het kan bijzonder pijnlijk zijn. Probeer schoolkosten altijd zo laag mogelijk te houden. Ga niet uit van standaard kosten die voor alle leerlingen gelden, maar bekijk de situatie van elke leerling (discreet) individueel en maak schoolrekeningen op maat.
Leerkrachten hebben een vakbond, waarom leerlingen niet? Laat leerlingen hun eigen syndicaat opstarten, die de belangen behartigt en het mogelijk maakt om op gelijkwaardige voet met de school te discussiëren.
Conflicten tussen leerlingen onderling, of tussen leerlingen en directie, leerkrachten of schoolpersoneel: elke school krijgt er wel eens mee te maken. Een officieel intern vredegerecht op school waar conflicten onderling kunnen uitgeklaard worden kan zo’n bemiddeling een eerlijker karakter geven.
Sommige klassen die consequent een uur langer les hebben dan andere, dat zorgt al eens voor onvrede. Een goed opgesteld uurrooster kan dat makkelijk oplossen!
Half 9 is voor veel leerlingen onmenselijk vroeg. Als de school later start is het dagschema beter afgestemd op het bioritme van jongeren en verschijnen ze frisser in de klas. Het geeft leerlingen die een verre verplaatsing moeten maken bovendien wat extra speelruimte om op tijd te komen. Laat de bel dus gerust een beetje later rinkelen!
Leren gaat goed als je je betrokken voelt bij de leerstof. Draai de functie van het klaslokaal daarom eens om: laat leerlingen de theorie zelf verwerken (via huiswerk, online…) en gebruik de tijd in het klaslokaal om samen rond de theorie te experimenteren, verdiepend te werken, te discussiëren over de inhoud van de lessen en elkaar te evalueren.
Laat leerlingen zijn wie ze zijn en dragen wat ze dragen
Een leerling die zichzelf kan zijn op school, voelt zich beter in zijn vel. Piercings, tatoeages, haarstijlen, kledingstukken ... ze geven allemaal uitdrukking aan de persoonlijkheid van leerlingen. Moeten die schoolregels daarrond daarom echt zo streng?
Pech onderweg, het kan al eens gebeuren. Leerlingen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer om op school te geraken of ver weg wonen, kunnen nu eenmaal al eens te laat zijn. Ga hier als school flexibel mee om en straf leerlingen niet om iets waar ze zelf niet aan kunnen doen.
Alarm! Ongedragen schoolregel gespot
Een regel die niet begrepen of gedragen wordt, wordt hoogstwaarschijnlijk ook minder snel gevolgd. Geef leerlingen daarom inspraak in het schoolreglement. Voorzie een soort alarmbelprocedure waarbij leerlingen, als ze voldoende steun kunnen vergaren, bepaalde schoolregels waar ze het niet mee eens zijn kunnen laten herbekijken.
Flexibiliteit in het lesrooster
De gedachte aan de stapel werk die hen nog ligt te wachten, hangt vaak als een zwaard van Damocles boven het hoofd van leerlingen tijdens andere lessen. Laat daarom wat flexibiliteit toe binnen het rooster. Geef leerlingen de kans om bepaalde lesuren te ‘skippen’ en in plaats daarvan opdrachten te maken, te werken aan persoonlijke projecten, of de leerstof individueel te verwerken. Dit zorgt voor meer afwisseling, en een groter gevoel van vrijheid en verantwoordelijkheid.
Niet iedereen kan thuis genieten van dezelfde goede omstandigheden (rust, materiaal, locatie, begeleiding). Geef leerlingen daarom de kans om huiswerk op school te maken. Door op school tijd en ruimte te voorzien krijgt iedereen dezelfde kansen.
De lijst met excuses die leerkrachten al gehoord hebben voor het niet maken van huiswerk is ongetwijfeld vele pagina’s lang. Maak met de leerlingen daarom duidelijke afspraken over huiswerk en deadlines. Zorg voor goede instructies, indien mogelijk met een voorbeeld. Als dan ook de link met de les en de leerstof dan ook nog duidelijk is, wordt huiswerk relevant en doen leerlingen er vast ook meer moeite voor.
Smartschool is een handig leerplatform maar om 21u ’s avonds nog een taak krijgen bezorgt scholieren onnodig veel stress. Vermijd dit soort toestanden door samen met de leerlingen regels rond het digitale leerplatform op te stellen.
Scholieren motiveren in plaats van demotiveren, hoe doe je dat? Focus op het positieve van de leerling en moedig goed gedrag verder aan. Dit is veel efficiënter dan streepjes trekken voor ongewenst gedrag.
Taken- en toetsenplanning per klas
Toetsen, taken, presentaties … het hoort allemaal erbij. Maar hebben jullie op school ook oog voor een leef- en haalbaar schema voor scholieren? Maak afspraken op schoolniveau en tussen de verschillende leerkrachten over de planning van toetsen en taken. Geef leerlingen daarbij ook een stem en vermijd zo een overvloed van opdrachten in een bepaalde periode.
Eén dag per week op stage, om zich dan 7 dagen later weer helemaal opnieuw te moeten inwerken voor een volgende stagedag: tijdrovend, inefficiënt en daardoor ook een bron van stress. Organiseer stages daarom zoveel mogelijk in blokken. Zo kunnen leerlingen veel sneller wennen aan de nieuwe omgeving en diepere leerervaringen opdoen.
Een leerling is meer dan een leerling
Een dag van een leerling bestaat uit meer dan enkel schoollopen. De combinatie van school, vrije tijd en hobby’s is vaak een complexe puzzel. Waardeer als leerkracht die buitenschoolse interesses van je leerlingen: laat hen vertellen over projecten waar ze zich buiten de schooluren mee bezig houden, laat hen demonstreren wat ze kunnen met hun muziekinstrument … Zo begrijp je meteen waarom leerling x de dag na zijn pianorecital een mindere toets maakte.
Ongemotiveerde leerlingen of leerlingen die schoolmoe zijn, elke klas heeft er wel een paar. Wil je ook deze leerlingen bij je lessen betrekken? Stap dan af van de klassieke lesmethode en geef je lessen een boost. Hoe? Door bijvoorbeeld historische taferelen na te spelen in de les geschiedenis of een schouderwervel te boetseren tijdens de les biologie. Zet je eens samen met de scholieren en brainstorm over nieuwe creatieve ideeën.
Een zieke leerkracht, een vast springuur … leerlingen hebben regelmatig een uurtje studie te overbruggen op school. Dat kan perfect georganiseerd worden om bij leerlingen een beetje rust in hun drukke schooldag te brengen. Organiseer de studie buiten bij mooi weer, of zog voor comfortabele zetels (een ‘snoezelhoek’). Zo zullen leerlingen automatisch ook meer te genieten zijn tijdens lange studie-uren.
Niet elke leerling is gepassioneerd door voetbal of basketbal, waardoor het enthousiasme tijdens de les L.O. al eens in een dip kan zitten. Zo’n uurtje sport in het lessenrooster kan nochtans wonderen doen om je even volledig te uit te leven en andere zorgen te vergeten. Zorg er dus voor dat elke leerling eens een sport kan doen die hem of haar interesseert. Waarom bijvoorbeeld eens geen potje cricket spelen in plaats van voetbal?
Per ongeluk je handboek of schoolagenda vergeten en om die reden straf te krijgen: het spookt vaak in de hoofden van leerlingen. Hoe meer schoolmateriaal er digitaal kan geconsulteerd worden, hoe kleiner de kans om iets te vergeten. Geef iedere leerling daarom een tablet waarop ze zowel hun agenda als hun lesmateriaal kunnen bekijken. Geen rugpijn meer voor de leerlingen door al die boeken mee te sleuren, geen kopzorgen meer voor de leerkrachten door leerlingen die hun materiaal niet bij hebben. Bonus: het vermijdt het dubbele werk van agenda’s digitaal en op papier in te vullen.