Vlaamse leerlingen weinig ambitie? 'Laat ons dromen, niet concurreren'

Volgens het laatste PISA-onderzoek zijn Vlaamse leerlingen weinig ambitieus. Toch in vergelijking met leeftijdsgenoten uit andere landen. VSK-voorzitter Céline reageert.

'Vlaamse scholieren zijn niet ambitieus' kopten verschillende media. Een uitspraak die me toch wel wat verraste. Die vaststelling komt namelijk helemaal niet overeen met het beeld dat ik krijg van de grote groep gedreven jongeren die ik elke dag ontmoet. Toen ik verder las, zag ik echter dat de uitspraken gebaseerd worden op een PISA-onderzoek over ambitie in de klas. Dit maakte de bevindingen voor mij al een stuk minder verrassend.

Het is een verhaal dat ik ook bij andere leerlingen hoor. De school motiveert de meesten van hen niet om het beste van zichzelf te geven. Ze zien het als een lastige verplichting, iets dat niet echt deel uitmaakt van wie ze zijn. De school- met al haar taken, toetsen en verplichtingen- voelt aan als een hindernis die ze moeten nemen, zodat ze hun diploma ontvangen en aan hun échte leven kunnen beginnen. Terwijl onderwijs zo veel meer zou kunnen zijn.

Om de ambitie bij leerlingen op peil te houden vinden we het als Scholierenkoepel essentieel dat onderwijs dichter bij de leerlingen komt te staan. De school moet een plaats zijn waar iedere leerling maximaal uitgedaagd wordt om het eigen potentieel volledig te benutten. Niet door nog meer de nadruk te leggen op toetsen en punten, maar door het hele idee van evalueren eens te herbekijken. Niet door leerlingen aan te moedigen met elkaar in competitie te treden om “de beste” te zijn, maar door hen het vertrouwen te geven om een eigen pad uit te stippelen. Niet door het van bovenaf opleggen van honderden regeltjes en procedures, maar door hen volop te betrekken bij alle aspecten van het schoolgebeuren en hen in de praktijk te doen ervaren hoe ze het verschil kunnen maken.

Laat dit de lessen zijn die we trekken uit deze PISA-resultaten, en zie er zeker geen aanleiding in om leerlingen met nog hogere verwachtingen op te zadelen. Woensdag nog trokken de CLB’s aan de alarmbel over de grote toestroom van leerlingen die bezweken onder de stress. Ook tijdens peiling over stress op school die VSK begin dit jaar deed bleek dat leerlingen nu al heel wat druk ervaren. De voornaamste bron van stress? Toetsen en examens. Dat de cijfers lager liggen dan in andere landen is positief, maar mag zeker geen reden zijn om deze problemen te negeren.

Onlangs las ik het verhaal van een school in Singapore, steevast de topper in de PISA-rankings. Alle leerlingen dragen er een blauw uniform, met uitzondering van de beste leerlingen: zij mogen zich in het geel kleden. Leerlingen worden er dus zelfs uiterlijk herleid tot een verzameling behaalde scores. Ik denk niet dat dit de situatie is waar we hier naartoe willen. Een constante competitie tussen klasgenoten, eindeloze rankings waarop scholen mekaar de loef proberen af te steken. Dat is niet wat scholieren zich voorstellen bij ambitieus onderwijs.

Echt ambitieus onderwijs bestaat uit scholen die een plaats geven aan de dromen en verlangens van hun leerlingen, en samen met hen de lat hoog durven te leggen. Pas dan kunnen leerlingen vol ambitie in de klas zitten. Wie wil er tenslotte niet de eigen dromen werkelijkheid laten worden?

Céline Ibe
Voorzitter Vlaamse Scholierenkoepel